เมื่อวันที่ 1 สิงหาคม พ.ศ.2556 สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชดำเนินทรงเปิด " อาคารเฉลิมพระเกียรติ 7 รอบ พระชนมพรรษา " ณ โรงเรียนดัดดรุณี ซึ่งพลอยโพยมมีเพื่อนนักเรียนทั้งโรงเรียนปัญจพิทยาคาร โรงเรียนดัดดรุณี โรงเรียนเบญจมราชรังสฤษฎิ์ รับราชการอยู่ในโรงเรียนดััดดรุณีมีทั้ง ผู้อำนวยการโรงเรียน รองผู้อำนวยการโรงเรียน ครูอาจารย์ รวมหลายท่าน
คุณขวัญกมล ฉายแสง นายกสมาคมศิษย์เก่าของโรงเรียนทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายหนังสือวันวานของบางกรูด
เพื่อนรักคนหนึ่งซึ่งเป็นที่รู้กันว่าเธอรักโรงเรียนดัดดรุณีมากยิ่งกว่าโรงเรียนใดในชีวิตของเธอ ปรึกษาหารือการจัดนิทรรศการ เธอเป็นครูเคมีที่พลอยโพยมเกลียดวิชานี้มาก ๆ พลอยโพยมมีแต่เรื่องท้องถิ่นเราจึงไม่มีความเห็นเรื่องราวรับผิดชอบสายวิชาของเพื่อน แต่เพื่อนคนนี้ก็รู้ว่าพลอยโพยมจะช่วยอะไรโรงเรียนได้
ภูมิปัญญาท้องถิ่นชาวแปดริ้ว ก็ไม่ได้แปลกประหลาดอะไรมากกว่าชาวเมืองอื่น ๆ เช่น มีหมู่บ้านทำน้ำตาลสดจากงวงตาล หมู่บ้านทำหมวกกุ้ยเล้ย กลุ่มทองเหลืองสาน มีการใช้กาบกล้วยแห้งมาทำเรือ (เรือใบ เรือกระแซง) แต่ภูมิปัญญาเหล่านี้เป็นเรื่องของการประกอบอาชีพเฉพาะกลุ่มไม่เป็นเรื่องราวของการดำเนินชีวิตของชาวบ้านทั่วไป
แต่ภูมิปัญญาเรื่องราวของการกินดีมีสุข แม้จะไม่แปลกประหลาดพิสดารมากมาย แต่ก็เป็นเรื่องราวที่ระดับเด็กนักเรียนสามารถทำได้ไม่ยุ่งยาก การกินดีมีสุขเป็นการแสดงความอุดมสมบูรณ์ในพืชพรรณไม้ ซึ่งมีการนำภูมิปัญญาของคนโบราณมาใช้ในการแปรรูปพืชผลที่มีอยู่ทั่ว ๆ ไปมาเป็นของกินเก็บได้นาน
พลอยโพยมลองเสนอ ให้นักเรียนทำผลิตผลง่าย ๆ เช่น ผลมะนาวโห่แข่อิ่ม รากสามสิบแช่อิ่ม และฝักรุ่ย (ฝักถั่วขาว ) เชื่อม
ดอกมะนาวโห่
การเลือกผลมะนาวโห่แช่อิ่ม ก็เพื่อให้ Intrendกับความนิยมในปัจจุบัน ผลงานแสดงจะสวยงามด้้วยสีสันของผลมะนาวโห่ อีกทั้งต้นมะนาวโห่มีมากมายทั่วเมืองแปดริ้วหาได้ง่ายดายตามบ้านเรือนผู้คน โดยเฉพาะที่ศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงชายฝั่งฉะเชิงเทรา กรมประมง และฟาร์มทดสอบและสาธิตมีนเกษตร "สองน้ำ " มูลนิธิชัยพัฒนา อำเภอเมืองฉะเชิงเทรา กรมประมงเช่นกัน ซึ่งทั้งสองหน่วยงานนี้มิใช่เพิ่งมา Intrend ในขณะนี้ เพราะปลูกกันมาเนิ่นนานสิบกว่าปีแล้วและมีจำนวนต้นมากมายรวมกันราวพันต้น
สำหรับการทำรากสามสิบแช่อิ่ม เพื่อแสดงถึงภูมิปัญญาของปู่ย่าตายายที่สร้างสรรค์ผลผลิตที่ต้องใช้ความพยายามอุตสาหะในการทำผลผลิตนี้ ผลงานชาวสวนที่ใกล้เคียงกับผลงานชาววังเลยทีเดียว ต้นสามสิบเป็นพรรณไม้ที่อยู่คู่กับสวนแทบทุกสวนในครั้งโบราณ มีทั้งในป่าสะแกทั่ว ๆไปมากมายเช่นกัน
รากสามสิบแช่อิ่มมีวิธีการทำที่ต้องใช้ระยะเวลาหลายวัน ( ประมาณ 10 วัน) เป็นผลิตผลที่ชาวสวนส่วนใหญ่ใช้ทำในโอกาสพิเศษ เช่นตั้งใจทำไว้เพื่อนำไปทำบุญถวายพระหรือโอกาสพิเศษอื่น ๆ มีน้อยบ้านที่ทำเป็นขนมหวานให้สมาชิกในบ้านกินแบบปกติแต่ก็ยังพอมีบ้าง
ดอกของต้นรากสามสิบ
ส่วนฝักรุ่ย (ถั่วขาว) เชื่อม นั้นก็แสดงความใฝ่รู้ ทดลอง แสวงหาวิธีการนำสิ่งที่มีอยู่ในท้องถิ่นมาแปรรูปเป็นของกินได้อย่างแปลกประหลาดไม่น่าเชื่อ เพราะเมืองแปดริ้วเป็นเมืองที่อุดมสมบูรณ์ในน้ำมีปลาในนามีข้าวมีแผ่นดินตรงไหนก็มีพืชพรรณไม้ ผลไม้ปลูกได้ผลอุดมสมบูรณ์ การนำฝักรุ่ยมาแปรรูป น่่าจะเกิดจากความอยากรู้ อยากเห็น ทดลองทำดู ไม่ใช่ว่าไม่มีอะไรจะกินเสียมากกว่า พรรณไม้ชายน้ำที่มีลักษณะะเป็นฝักมีทั้ง โกงกางใบใหญ่ โกงกางใบเล็ก พังกากัวสุมหรือขลัก หรือที่ชาวแปดริ้วเรียกกันว่าคลัก โปรงขาว โปรงแดง ฝักรุ่ยนั้นนอกจากนำมาเชื่อมแล้วยังทำแกงบวดได้อร่อยมากอีกด้วย
ฝักรุ่ยซึ่งเป็นพรรณไม้ชายน้ำ
ซึ่งกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ของโรงเรียนไ้ด้เลือกการนำกาบกล้วยแห้งมาประดิษฐ์เป็นเรือ (เรือใบ เรือกระแซง) การทำผลมะนาวโห่แช่อิ่ม การทำรากสามสิบแช่อิ่ม และการทำฝักรุ่ยเชื่อม
พลอยโพยมไม่คิดว่าการแสดงผลงานของนักเรียนที่สื่อการกินดีมีสุขของชาวบ้านเมืองแปดริ้วจะมีปัญหาอะไร
พอเอาจริงเข้าก็ปรากฎว่ามีปัญหาเรื่องวัตถุดิบ
ผลมะนาวโห่ในช่วงการรับเสด็จเป็นช่วงที่มะนาวโห่ส่วนใหญ่เริ่มสุกเกินการทำมาแช่่อิ่ม
ค้นรากสามสิบที่เคยมีอยู่ทั่วไป ๆ สูญหายไปพร้อมกับพื้นที่สวนที่ถูกลูกรังที่นำมาปรับพื้นที่ทับถมจนหาได้ยาก หรืิอมีต้นแต่รากยังใช้การไม่ได้
ฝักรุ่ย ก็เป็นช่วงเวลาที่ฝักวายแล้วก่อนการนำมาทำผลงาน
เป็นอีกครั้งที่พลอยโพยมขอสื่อสารถึงความร่วมมือร่่วมใจ น้ำใจไมตรีของชาวแปดริ้วทั้งเมือง โดยเฉพาะอย่างยิ่งคือความจงรักภักดีเป็นที่ยิ่ง
เมื่อพลอยโพยมไปติดตามวัตถุดิบตามแหล่งที่รู้ว่ามี และพบว่าเป้าหมายที่ไปไม่มีสิ่งที่ต้องการ ก็จะได้รับการบอกต่อให้ไปบ้านคนโน้น บ้านคนนี้ บ้านคนนั้น โยงใยไปหลายบ้านหลายครัวเรือน ทุกคนอยากให้การรับเสด็จในครั้งนี้เป็นไปตามโครงการที่โรงเรียนตั้งใจ
รวมทั้งรายการเพิ่มเติมคือจัดกระเช้าผลทุเรียนเทศทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย
หนึ่งสัปดาห์ผ่านไปกับการขับรถตระเวนหาวัตุดิบ ต่าง ๆ และนำมาให้นักเรียนฝึกหัดทำในโรงเรียน
สำหรับมะนาวโห่นั้นพลอยโพยมต้องไปตระเวนเก็บผลมาเอง บางครั้งมีน้องชายไปช่วยเก็บ
การไปเก็บผลมะนาวโห่ต้องผจญกับฝูงมดแดงที่แอบแฝงหวงแหนผลมะนาวโห่ตามต้นมะนาวโห่ ถูกหนามของต้นมะนวโห่เกี่ยวตามมือหรือแขนที่สอดลอดเข้าไปเก็บผล ที่โคนต้นบางบ้านต้องผจญกับหนามแหลมที่เจ้าของบ้านลิดกิ่งทิ้งไว้โคนต้นตำทะลุรองเท้า บางต้นต้องปีนเก้าอี้ขึ้นไปเก็บ ถ้าพื้นที่ไม่เรียบก็เสี่ยงกับการหกคะเมนตีลังกาลงมาได้ง่าย ๆ จึงต้องยอมเสี่ยงทนมดแดงกัดมือ โดนหนามเกี่ยวคือต้องใช้มือและแขนข้างหนึ่งเหนี่ยวกิ่งที่แข็งแรงช่วยพยุงตัวให้ยืนได้มั่นคง ทั้งมือแขนและเท้ามากมายไปด้วยริ้วรอยหนามของต้นมะนาวโห่ กลับบ้านต้องทายาเบตาดินตัวลายทีเดียว(โฆษณายี่ห้อให้เลยก็ได้)
ขอขอบพระคุณข้าราชการและเจ้าหน้าที่ของศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงชายฝั่งฉะเชิงเทราที่ให้ความช่วยเหลือเรื่องมะนาใโห่แช่อิ่ม รวมทั้งคุณชาตรีที่ไปเที่ยวสืบค้นฝักรุ่ยตามบ้านเรือนสถานที่ที่มีต้นรุ่ยหลายแห่ง ขอบพระคุณชาวเมืองแปดริ้วต่าง ๆ ที่พลอยโพยมไปขอเก็บผลมะนาวโห่มาจากหลาย ๆ บ้านนำมาสาธิตนักเรียนให้ทำงานนี้ นำมาทำของทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ฟาร์มทดสอบและสาธิตมีนเกษตร "สองน้ำ " มูลนิธิชัยพัฒนา อำเภอเมืองฉะเชิงเทรา ที่ให้ทั้งผลมะนาวโห่ ดอกมะนาวโห่ รวมทั้งต้นมะนาวโห่ทั้งต้นเล็กต้นใหญ่ (สำหรับต้นใหญ่ท่านหัวหน้าสมชายต้องขุดต้นจากพื้นดินนำมาใส่เข่งเลี้ยงไว้ สอง-สามสัปดาห๋ก่อนนำมาตั้งแสดง และยังอภินันทนาการการขนต้นมาส่งมารับต้นกลับ รวมทั้งทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายแยมมะนาวโห่ผลงานของโครงการ ฯ อีกด้วย)
รากของต้นรากสามสิบ ต้องให้คุณมีนกรช่วยขุดรากขึ้นมาจากต้นที่บ้าน และไปสืบค้นต้นสามสิบต้นใหญ่ ๆ จากในป่าที่แถบ ๆ โครงการในพระราชดำริของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถที่อำเภอบ้านแหลมจังหวัดเพชรบุรี ได้กอใหญ่มาสมใจพลอยโพยม เพื่อนำมาแสดงรากในวันรับเสด็จ
ขุดรากสามสิบที่บ้านของพลอยโพยม
อย่างไรก็ตามพลอยโพยมต้องลงมือขุดรากสามสิบด้วยตัวเองที่สวนของพี่สุกัลยา การปลูกต้นไม้ของพลอยโพยมที่ผ่านมามักปลูกลงกระถาง หากปลูกลงพื้นดินก็จะมีคนขุดหลุมให้ (ลูกจ้างเลี้ยงกุ้งของพี่ชาย) พลอยโพยมไม่เคยขุดดินเป็นหลุมใหญ่โตขนาดตัวเองลงไปนั่งในหลุมที่ตัวเองขุดเลย ได้หลุมที่คาดว่ากินรัศมีของรากสาบสิบแล้วค่อย ๆ ใช้ปลายกรรไกร ไล่หารากสามสิบในดิน เพราะไม่สามารถงัดรากเป็นกอ ๆ ขึ้นมาไ้ด้เพราะไม่มีแรงขุดหลุมให้กว้างกว่าที่่ขุดอยู่ได้
งานนี้พลอยโพยมคุ้ยดินจนฝุ่นดินเข้าตาเมื่อขยี้ตาก็เกิดอาการเส้นเลือดในตาขาวแตก ดวงตาแดงก่ำทั้งสองข้าง
ได้รากสามสิบมาแล้วก็ลงลงมือทำรากสามสิบ 1 ชุด เพื่อนำไปสาธิตให้นักเรียนที่โรงเรียนทำ พลอยโพยมก็เคยแต่กินรากสามสิบแช่อิ่มมาก่อนในสมัยเด็กแต่ไม่รู้วิธีทำ ต้องขอกราบขอบพระคุณท่านพลอากาศโทสุเทพ นาคะพงศ์พี่ชายของพี่สุกัลยาที่เป็นผู้สอนวิธีทำรากสามสิบแช่อิ่มให้พลอยโพยม ขอกราบขอบพระคุณพี่สุกัลยา นาคะพงศ์ ที่เอื้อเฟื้อให้ต้นสามสิบ ให้รากสามสิบมาแช่อิ่ม สอนกระทั่งวิธีการขุดดินหารากสามสิบการเลือกรากที่ใช้งานได้รวมทั้งเป็นผู้คอยชี้แนะขั้นตอนรายละเอียด และเป็นผู้ตรวจสอบคุณภาพผลงานทั้งมะนาวโห่แช่อิ่ม รากสามสิบแช่อิ่ม ฝักรุ่ยเชื่อมให้เคล็ดลับต่างๆ มากมายทั้งการทำแช่อิ่ม การทำรุ่ยแกงบวดที่มีเคล็ดลับพิเศษไม่เหมือนใคร ให้กำลังใจติชมผลงานที่นำไปเสนอทุกครั้ง (พี่เขารอบรู้มากทั้งทางวิชาการทั้งการใช้ภูมิปัญญาคนโบราณต่าง ๆ )
ขอขอบพระคุณคุณป้าปรานอม วัฒสินธุ์ อายุ 80 ปี เศษซึ่งมีผลงานการทำรากสามสิบมีชื่อของชาวบางชายสอตำบลบางกรูดเป็นที่เลื่องลือ ท่านเป็นผู้ลงมือทำรากสามสิบชุดที่ทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย
ส่วนฝักรุ่ยนั้นโชคดีมากที่มีฝักให้พลอยโพยมนำมาใช้การในงานนี้ได้อย่างเหลือเฟือจากบรรจงฟาร์มของคุณบรรจง และคุณมณฑนี นิสภวาณิชย์ อีกทั้งไม่ต้องไปเก็บเอง คุณนิดมีเมตตาให้แม่บ้านในฟาร์มค่อย ๆ เก็บสะสมไว้ให้ และให้โอกาสพานักเรียนไปหัดทำที่บ้านตั้งแต่การปอกเปลือกฝักรุย สอนวิธีการเชื่อมให้โดยมีคุณนิดเป็นวิทยากรเอง จัดต้นรุ่ยสองต้นมาแสดงในงานและยังเชื่อมฝักรุ่ยมาให้หม้อใหญ่ในวันก่อนวันรับเสด็จ 1 วัน ขอกราบขอบพระคุณอีกครั้ง
ฝักรุ่ยเชื่อมฝีมือของนักเรียน
ขอขอบพระคูณพ่อแม่พี่น้องต่าง ๆ ที่ช่วยกันหาผลทุเรียนเทศมารวมกันจนสามารถจัดกระเช้าเพื่อทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย ซึ่งแรกเริ่มเดิมที่ที่บ้านพี่สุกัลยามีผลทุเรียนเทศยี่สิบกว่าผล แต่พอใกล้วันก็ไำม่สามารถใช้งานได้เลยเพราะถูกแมลงวันทองต่อยหมดทุกผล รวมทั้งอีกหลาย ๆ บ้านที่มีสภาพเดียวกันมีผลห้อยระย้ามากมายแต่ใช้การไม่ได้
แต่เพราะความมุ่งมั่นไม่ย่อท้อที่ไม่ยอมแพ้พลอยโพยมก็เสาะหาต่อไป เมื่อวันทำบุญเข้าพรรษา กำนันมดกำนันตำบลบางกรูดก็ประกาศหาผลทุเรียนเทศให้ในงานบุญที่วัดผาณิตารามให้ และได้รับความร่วมมือจากบ้านที่กำลังมีผลทุเรียนเทศอยู่กับต้นหลายบ้าน
บางวันจะค่ำแล้วก็มีโทรศัพท์มาบอกว่า ทุเรียนที่บ้านกำลังสุกจะมาเอาไหม เป็นต้น
ก่อนวันรับเสด็จก็สามารถรวบรวมผลทุเรียนเทศได้หลายผลพอจัดลงกระเช้าได้ 1 กระเช้า
ส่วนพลอยโพยมก็มีกิจกรรมทุกเช้าตรู่และค่ำคืน ผลิตผลงานทั้งมะนาวโห่แช่อิ่ม รากสามสิบแช่อิ่ม และฝักรุ่ยเชื่อม ไว้ให้เพียงพอสำหรับเลือกสรรและให้คณะครู นักเรียนชิมวันงาน
อุปกรณ์ที่พลอยโพยมต้องล้างเช้าเย็นวันละ 2 รอบเป็นเวลา เกือบสองดาห์
ก่อนหน้านี้พลอยโพยมมอบหนังสือวันวานของบางกรูดให้โรงเรียน ทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายผลงานเขียนของศิษย์เก่าของโรงเรียนในช่วงเวลาเสด็จชมห้องสมุดของโรงเรียน 20 เล่ม หนึ่งเล่มนั้นนายกสมาคมศิษย์เก่าเป็นผู้ทูลเก้าทูลกระหม่อมถวายในห้องสมุด อีก 19 เล่ม แยกต่างหาก
ในวันเสด็จจริงพลอยโพยมก็นำของไปจัดงานและเตรียมเสื้อผ้า รองเท้าเผื่อไว้แบบเผื่อเหลือเผื่อขาด แล้วก็เกิดปาฎิหารย์ที่ผู้รับผิดชอบการทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายของ จัดให้พลอยโพยมมีโอกาสทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายหนังสืออีก 19 เล่ม ร่วมกับบุคคลต่าง ๆ นับว่าพลอยโพยมมีบุญมากจริง ๆ
เพื่อนรักของพลอยโพยม และโตกที่จะใช้จัดวางของแสดง
การตกแต่งโตกใส่ของที่จัดงานเป็นฝีมือ อาจารย์ณัฐปนนท์ สิงห์ยศ จากศูนย์ศิลปกรรมและวัฒนธรรมท้องถิ่น มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร์
เมื่อท่านเสด็จรับของทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายของบุคคลต่าง โดยการจัดของไว้บนโต๊ะ ผู้ที่จะทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายของก็ยืนตรงกับของของตนเอง ท่านจะเอาพระหัตถ์แตะของที่เราทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวาย พลอยโพยมมีโอกาสได้กราบบังคมทูลถึงเนื้อหาของหนังสือสั้น ๆ มีพระราชดำรัสถามว่าเป็นศิษย์เก่าของโรงเรียนนี้หรือ ดี ดี พลอยโพยมกราบบังคมทูลว่าเพคะ ทรงแย้มพระสรวลให้ พอเสด็จผ่านไปรับของของทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายกระเช้าผลทุเรียนเทศมีพระราชดำรัสถามว่าเอาไปทำอะไรบ้าง เมื่อถึงกระเช้าผลงานนักเรียนซึ่งประกอบด้วย มะนามโห่แช่อิ่ม แยมมะนาวโห่ (ของหัวหน้าสมชาย) รากสามสิบแช่อิ่ม ฝักรุ่ยเชื่อม มีพระราชดำรัสว่า อ๋อของที่แสดงในงาน และเสด็จรับของทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายจนหมดรายการ ก็เสด็จกลับ
เพื่อนผู้เป็นคนทูลเกล้าทูลกระหม่อมถวายกระเช้าผลทุเรียนเทศบอกพลอยโพยมว่า ใช้คำลงท้ายเพคะไม่ได้ ต้องใช้คำว่าพระพุทธเจ้าข้า
พลอยโพยมไม่ทราบมาก่อนว่าจะมีโอกาสเช่นนี้เลยเสียชื่อการเป็นลูกศืษย์ครูภาษาไทยไปเสียแล้ว
เมื่อเสด็จกลับ พลอยโพยมก็ปลาบปลื้มใจอีกครั้งกับผลงานมือใหม่หัดทำของตนเองอีกครั้งเพราะของที่วางแสดงในนิทรรศการหมดเกลี้ยง
เป็นครั้งหนึ่งในชีวิตที่พลอยโพยมจะจดจำความปลาบปลื้ม ปิติ เป็นสุขกับการรับเสด็จในครั้งนี้ไว้ตลอดไป
คุณครูป้อม หัวหน้ากลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ไปกราบขอบพระคุณผู้มีอุปการะคุณในการครั้งนี้
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น