สารภี
กาพย์ยานี 11
ดูรากุมาระ ข้าเจ้าจะเล่าไขคำ
กอกา ว่าลำนำ พอให้จำคำ กอ กา
จะร่ำแต่หมูไม้ มีชื่อใช้ในภาษา
ไทยใช้ต่อ ต่อมา แต่ กอกา มีอะโข
จำปาและจำปี มะลุลีแลยี่โถ
เพกา พะวา โพ เหล่าโสนตะโกนา
ชาลี สาลี่ คละ จำปาดะดูสาขา
มะกล่ำ สำมะงา พระยา ยา สารภี.....
พรรณพฤกษา ของพระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร)
พระยาศรีสุนทรโวหาร (น้อย อาจารยางกูร) ท่านถือสารภีเป็นพระยา ยา
สารภี เป็นพันธุ์ไม้พระราชทานเพื่อปลูกเป็นมงคล จังหวัดพะเยา
ชื่ออื่น สร้อยภี (ภาคใต้) สารภีแนน (ภาคเหนือ) ทรพี (จันทบุรี).สารภีป่า
ชื่อวิทยาศาสตร์ Mammea siamensis (T.Anderson ) Kosterm
วงศ์ GUTTIFERAE (CLUSIACEAE)
สารภี
ตำราปลูกต้นไม้ตามทิศ
ตามประเพณีนิยมของคนโบราณ มักจะปลูกไม้ที่เป็นมงคล ไว้ในบริเวณบ้านและให้ตรงตามทิศ เป็นตำราของเก่าที่แต่งไว้
จักกล่าวพรรณหมู่ไม้ ให้ปลูกไว้รอบเคหา
ปลูกไว้โดยทิศา จักจำเริญขึ้นทุกวัน
ไม้กุ่มกอฤาษี สองสิ่งนี่้ไม้มีพรรณ์
อาจารย์ท่านเศกสรร แสร้งให้ปลูกไว้หนบูรพ์
กระทิง ยอ สารภี สามสิ่งนี้อย่าให้สูญ
ปลูกไว้ให้บริบูรณ์ ในทิศาฝ่ายอาคเนย์
ตะโกม่วงแลมะพลับ ปลูกสำหรับในคาเม
สามสิ่งนี้ท่านเส แสร้งให้ปลูกหนทักษิณ
สะเดาแลพิกุล จำเริญคุณเป็นอาจิณ
ราชพฤกษ์เร่งนึกถวิล หามาปลูกหนหรดี
พุทราและมะยม เป็นอุดมรุกขี
มะขามคุ้มไพรี ให้ปลูกไว้ปัจจิมา
งั่วนาวและมะกรูด ทั้งมะพูดแลนานา
เครื่องเก็บสระเกษา ให้ปลูกไวหนพายัพ
ส้มซ่าและมะเดื่อ ทั้งส้มป่อยให้มีสรรพ
ปลูกไว้เป้นสำหรับ ไม้ประจำทิศอุดร
มะตูมแลไม้รวก สองสิ่งนี้สถาพร
อาจารย์ท่านสั่งสอน ให้ปลุกไว้ทิศอิสาน
ทิศที่ปลูกต้นไม้เป็นมงคล
สิทธิการิยะ ถ้าผู้ใดปรารถนาจะปลูกต้นไม้ให้อยู่เย็นเป็นสุข ให้เกิดสิริมงคลต่อบ้านเรือน ท่านให้ปลูกต้นไม้ต่างๆ ตามทิศที่กำหนดไว้ดังนี้
ทิศอาคเนย์ (ตะวันออกเฉียงใต้) ปลูกต้นยอ และต้นสารภี กันจัญไร
............................
การปลูกต้นไม้ตามทิศอีกตำรา
ตำราไม่ได้กล่าวถึงทิศบูรพา จะตกหล่นมาแต่ครั้งใดไม่ทราบ
ทิศอาคเนย์ เป็นทิศที่พระอัคนีรักษา ปลูกต้นกุ่ม กอไผ่ และสารภี
การปลูกต้นไม้ตามตำราเก่า
ได้พบตำราปลูกต้นไม้ตามทิศจากสมุดไทยเล่มหนึ่ง มีบางรายการแปลกออกไป จึงคัดมารวมไว้ด้วยดังนี้
............................................
อาคเนย์ ให้ปลูกสารภีแลยอกันจัญไร มียศศักดิ์
ผลสารภี
ประโยชน์ของสารภี
ผล รับประทานได้ มีรสหวาน
เนื้อไม้ทำเสา พื้น ฝา
ดอก ปรุงเป็นยาแก้ร้อนใน เข้ายาลม บำรุงปอด เป้นหนึ่งในเกสรทั้ง 5 ทั้ง 7 และทั้ง 9
ดอกตูมใช้ย้อมผ้าไหมให้สีแดง
สารภีทะเล
ส่วนสารภีทะเล หรือต้นกระทิง กากะทิง (ภาคกลาง), ทิง (กระบี่), เนาวกาน (น่าน), สารภีทะเล (ประจวบคีรีขันธ์)
ชื่อวิทยาศาสตร์ Calophyllum inophyllum L.
วงศ์ GUTTIFERAE
สารภีทะเล เป็นพันธุ์ไม้พระราชทาน เพื่อปลูกเป็นมงคล จังหวัดระยอง
ต้นกะทิงหรือสารภีทะเลจะคล้ายคลึงกับต้นสารภีมาก มีถิ่นกำเนิด ชายทะเล
"เห็นเล็บนางหมางเมินเดินรำพึง ชมกระทึงดอกดวงพวงพะยอม
พิกุลใหญ่ใต้ต้นหล่นชะแล่ม ดูกลีบแซมชื่นเชยระเหยหอม
ผลลูกสุกห่ามงามงามงอม แต่แตนตอมต่อผึ้งหึ่งหึ่งฮือฯ"
(นิราศพระประธม บทประพันธ์ของสุนทรภู่)
สารภีทะเล
ประโยชน์
เนื้อไม้ ใช้ก่อสร้างเครื่องตกแต่งบ้าน เครื่องมือกสิกรรม ใช้ทำเรือ
ดอก ปรุงเป็นยาหอม บำรุงหัวใจ
น้ำมันสกัดจากเมล้ด ใช้ทาแก้ปวดข้อ ทำเครื่องสำอางค์
เพลงอุทยานดอกไม้..
ชม ผกา จำปา จำปี
กุหลาบ ราตรี พะยอม อังกาบ ทั้ง กรรณิการ์
ลำดวน นมแมว ซ่อนกลิ่น ยี่โถ ชงโค มณฑา
สายหยุด เฟื่องฟ้า ชบา และ สร้อยทอง
...บานบุรี ยี่สุ่น ขจร
ประดู่ พุดซ้อน พลับพลึง หงอนไก่ พิกุล ควรปอง
งาม ทานตะวัน รักเร่ กาหลง ประยงค์ พวงทอง
บานชื่น สุขสอง พุทธชาด สะอาดแซม
(ซ้ำ)...พิศ พวงชมพู กระดังงา เลื้อยเคียงคู่ ดูสดสวยแฉล้ม
รสสุคนธ์ บุญนาค นางแย้ม สารภี ที่ถูกใจ
...งาม อุบล ปน จันทร์กะพ้อ
ผีเสื้อ แตกกอ พร้อม เล็บมือนาง พุดตาน กล้วยไม้
ดาวเรือง อัญชัน ยี่หุบ มะลิวัลย์ แลวิไล
ชูช่อไสว เร้าใจในอุทยาน...(ซ้ำ)
ภาพจากอินเทอร์เนท
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น