อัญชัน

อัญชัน

อัญชัน
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Clitoria ternatea L.
ชื่อภาษาอังกฤษ : Blue pea, Blue vine, Butterfly pea, Pigeon wings
วงศ์ :Fabaceae (Leguminosae-Papilionoideae)
ชื่ออื่น แดงชัน (เชียงใหม่); เอื้องชัน (ภาคเหนือ)

อัญฃันไม้เถาเลื้อยเนื้ออ่อน อายุสั้น ใช้ยอดเลื้อยพัน

ลำต้น
ลำต้นเลื้อยพัน มีขนยาวหนาแน่นหรือกระจายตามกิ่งอ่อน หูใบ ก้านใบ แกนใบประกอบ แผ่นใบด้านล่าง ก้านดอก ใบประดับ และกลีบเลี้ยง หูใบรูปใบหอก ปลายแหลมยาว .

ใบ
เป็นใบประกอบแบบขนนกปลายคี่ เรียงสลับ ใบย่อย 2-3 คู่ เรียงตรงข้าม มีหูใบย่อยรูปแถบ ขนาดเล็ก ใบรูปรีหรือแกมรูปไข่ ปลายใบแหลม หรือมน ปลายเป็นต่งแหลมสั้นๆ โคนใบแหลมหรือมน แผ่นใบค่อนข้างบาง มีเส้นแขนงใบ ข้างละ 4-5 เส้น

ดอก
ดอกอัญชัน เป็นช่อดอกออกเดี่ยว ออกสั้นๆ ตามซอกใบ มี 1-2 ดอก มีก้านช่อ ใบประดับขนาดเล็กออกเป็นคู่ ใบประดับย่อยมีขนาดใหญ่กว่าใบประดับ มี 1 คู่ รูปไข่กว้างเกือบกลม มีเส้นใบชัดเจน ก้านดอกสั้นๆ มีกลีบเลี้ยง แผ่นกลีบบาง
มีทั้งดอกซ้อนและดอกชั้นเดียวหรือที่เรียกกันว่าดอกลา มีหลายสีคือสีขาว ฟ้า น้ำเงินแก่ ม่วงอ่อนและม่วงแดง
ดอกซ้อนมี กลีบดอก 5 กลีบ กลีบคลุมรูปกลม ปลายเว้าเป็นแอ่ง ตรงกลางมีสีเหลือง กลีบดอกมีขนาดเท่ากัน ซ้อนเวียนเป็นเกลียว

ดอกชั้นเดียว รูปทรงคล้ายฝาหอยเชลล์ออกเป็นคู่ตามซอกใบ กลีบขั้นนอกมีขนาดใหญ่กลางกลีบสีเหลือง ส่วนกลีบชั้นในขนาดเล็ก

รังไข่รูปทรงกระบอก มีขนยาว ก้านเกสรเพศเมียเรียยาว มีขนยาวหนาแน่นช่วงปลายด้านใน

ออกดอกเกือบตลอดปี

ผล
เป็นฝักรูปใบหอกหรือรูปแถบ แบน มีขนสั้นนุ่ม ปลายเป็นจะงอยสั้นๆ เมล็ดรูปรี สีดำ

อัญชันมีถิ่นกำเนิดในอเมริกาใต้ ปลูกได้ทั่วไปในเขตร้อน
มีการกระจายพันธุ์กว้างและพบปลูกเป็นประดับทั่วไปในเขตร้อนทั้งในเอเซีย อัฟริกา อเมริกา จนถึงออสเตรเลีย
ในไทยพบทั้งที่ปลูกเป็นไม้ประดับ พืชสมุนไพร รวมทั้งขึ้นเป็นวัชพืช

ประโยชน์
ดอก ใช้แต่งสีขนม ใช้ทดสอบความเป็นกรดและด่างแทนกระดาษลิตมัส
น้ำคั้นจากดอก มาทำให้ผมขึ้นและคิ้วดกซึ่งได้ผลในเด็ก

ขอขอบคุณข้อมูลจาก
http://web3.dnp.go.th/botany/detail.aspx?words=%CD%D1%AD%AA%D1%B9&typeword=group
พรรณไม้ในสวนหลวงร ๙ เล่มที่ ๑
ไม้ดอกและไม้ประดับ